Co zamiast jajka? Najlepsze zamienniki, gdy dopada alergia
Jajka to składnik wielu potraw. Są one często elementem śniadań w polskich domach. Do tego są źródłem wielu cennych składników. Od kiedy w takim razie można je podawać dzieciom? I co w sytuacji, kiedy ze względu na alergię trzeba wyeliminować je z dziecięcego jadłospisu? Czy dieta bez jajek pozbawi nas wielu pysznych dań? Czy można zrobić naleśniki, placki, ciasta bez jajek?
Kiedy można podać dziecku jajka ?
W ciągu ostatnich lat zmieniły się zalecenia związane z wprowadzaniem do diety dzieci produktów o potencjalnych właściwościach alergizujących, m.in. jaj. Obecnie zaleca się by zacząć podawać jaja od początku rozszerzania diety. Należy przy tym pamiętać, że jajko powinno być dobrze ugotowane lub upieczone w cieście. Naszym zdaniem najłatwiejsza forma podania jajek na początek rozszerzania diety, to po prostu ugotowane na twardo. Można też podawać je w formie jajecznicy na parze, czy delikatnych omletów lub ugotowane, rozgniecione/starte na tarce jako dodatek np. do warzywa lub w formie pasty do pieczywa. W szczególności należy pilnować by zarówno białko, jak i żółto było odpowiednio ścięte w takich potrawach jak naleśniki i jajecznica1. Takie działanie zmniejsza ryzyko zakażenia bakteriami Salmonella. Patrząc pod tym kątem, nie ma to znaczenia, skąd pochodzi jajko - powinno być ono zawsze podane dziecku w formie całkowicie ugotowanej2.
Alergia na jajka- jak często?
Uczulenie na jajka stanowi drugą najczęstszą przyczynę alergii pokarmowej.
Dane z dużego europejskiego badania EuroPrevall pozwalają szacować, że w Polsce alergia na jajko kurze występuje u 0,6% (0,26-1,1%) dzieci do 2. r.ż1.
Osoby uczulone na białka jaj kurzych zazwyczaj wykazują również reakcję alergiczną na jaja innych ptaków (przepiórek, kaczek, gęsi)3.
Obserwuje się, że u części dzieci reaktywność wobec alergenów słabnie wraz z wiekiem i przestają mieć alergię na jaja kurze. Niestety u części dzieci alergia utrzymuje się w starszym wieku4.
Wartość odżywcza jajek kurzych
Jajka kurze są źródłem pełnowartościowego białka, witamin, jak: A, E, D, K, i tych z grupy B oraz składników mineralnych m.in. cynku, potasu i magnezu4. Żółtko jajek jest dobrym źródłem żelaza, które jest ważne w diecie dziecka. Jajka stanowią więc cenny element urozmaiconej diety. Konieczność wyeliminowania jajek z diety to nie tragedia, jednak wiąże się z koniecznością opanowania bezjajecznych przepisów na znane i lubiane dania. Na początku może wydawać się to trudne, jednak to kwestia prób i wyczucia zamienników by potrawy w nowej wersji zaczęły nam wychodzić. Do tego warto wiedzieć czym w diecie bezjajecznej zastępować ten składnik nie tylko pod kątem technologicznym, ale również dietetycznym, by dostarczyć podobnych składników do organizmu. Źródłem białka w naszej diecie mogą być: chude mięsa, nasiona roślin strączkowych, produkty mleczne, produkty zbożowe i orzechy. Źródłem żelaza są m.in.: mięso, ryby, fasola, soczewica czerwona, ciecierzyca, pestki dyni i słonecznika, orzechy nerkowca, komosa ryżowa, amarantus. To, o czym warto pamiętać, przy wyborze źródła żelaza to jego przyswajalność - hemowe (pochodzące z produktów zwierzęcych) bowiem jest przyswajane zdecydowanie lepiej przez organizm. Oznacza to, że decydując się na produkty roślinne zawierające żelazo, należy zjeść ich po prostu więcej. Dodatkowo niehemowe źródła żelaza (z produktów roślinnych) warto podawać w towarzystwie produktów bogatych w witaminę C. Najważniejsze naszym zdaniem jest dbanie o to by na naszych talerzach było różnorodnie i kolorowo.
Produkty, w których mogą być zawarte jaja.
Bardzo ważne w prawidłowym stosowaniu diety eliminacyjnej jest dokładne czytanie etykiet. Jaja są produktem dodawanym do bardzo wielu półproduktów i produktów gotowych. Są one częstym składnikiem m.in. sklepowych wypieków, lodów, budyniów, majonezów, makaronów, pierogów, pasztetów, sosów do sałatek.
Mamy jednak dobrą wiadomość. Dieta bez jajek nie oznacza wyeliminowania sporej ilości lubianych potraw. Naleśniki, placki, ciasta, desery możemy przygotować również bez jajek. Kucharze i blogerzy kulinarni stworzyli mnóstwo fantastycznych przepisów, które wychodzą i naprawdę zachwycają!
Czym zastąpić jajka?
Jajka w kuchni pełnią wiele funkcji, między innymi spulchniają ciasta, wiążą i sklejają składniki. Jednak z powodu alergii lub wyboru diety wegańskiej musimy stosować ich zamienniki. Na szczęście możemy już korzystać z wielu dostępnych przepisów na tradycyjne i nowoczesne dania bez jajek. Skarbnicą w tym temacie jest blog Mama Alergika Gotuje jak i książki MAG.
Zamienniki jaj, które sprawdzą się w wypiekach znajdziesz na poniższej infografice.
Co zamiast jajka?
W kotletach, pulpecikach i pasztetach świetnie zamiast jajek sprawdzą się: świeżo zmielone siemię lniane, namoczone płatki owsiane, ugotowana kaszka np. Bio Kaszka Owsiana lub Bio Manna Dawnych Zbóż czy ekspandowany amarantus (który dodatkowo jest dobrym źródłem żelaza!).
Ciasta na naleśniki, gofry i desery też udają się bez jajek. Skarbnicą inspiracji w tym zakresie jest nasza grupa na fb "Odczaruj Kaszki- Gotuj z Helpą", gdzie mamy chętnie dzielą się swoimi pomysłami.
Pyszną bezjajeczną pastę możecie przyrządzić z ciecierzycy, a majonez z aquafaby (czyli wody po gotowaniu ciecierzycy), a puszysty omlet zrobicie z mieszaniny mąki z ciecierzycy z wodą. Takie ciekawe dania warto włączać do jadłospisu nawet jeśli jajka i inne produkty możemy jeść.
Poniżej zostawiamy Wam przepis na knedle bez jajek, który pochodzi z naszego nowego, bezpłatnego ebooka.
Knedle ziemniaczano-dyniowe ze śliwkami
Składniki:
- 300 g ugotowanych ziemniaków
- 150 g upieczonej dyni piżmowej (bez skóry)
- 75 g Bio Kaszki 4 Zbóż
- 2 Bio Warzywne Różdżki Smaku Dynia (można pominąć)
- 3-4 łyżki mąki orkiszowej razowej typ 2000 lub razowej mąki z samopszy lub płaskurki
- kilka śliwek (np. węgierek)
Dodatkowo:
- mąka do obtoczenia
- do podania: oliwa z oliwek lub Bio Różdżka Smaku Dynia
Śliwki myjemy, oczyszczamy z pestek, kroimy na mniejsze kawałeczki. Ugotowane, jeszcze ciepłe ziemniaki oraz upieczoną dynię ubijamy tłuczkiem. Przekładamy do miski, wsypujemy Bio Warzywne Różdżki Smaku i kaszkę. Stopniowo dosypujemy przesianą mąkę, zagniatając zwarte ciasto. W efekcie powinno być delikatne ale dać się uformować w wałek i pokroić na kopytka. W tym przypadku jednak tego nie robimy, odrywamy porcje ciasta i formujemy w kulki wielkości piłeczki do ping ponga.
Kulki z ciasta rozpłaszczamy w dłoni na placki, na środku układamy kawałeczki śliwek i zlepiamy je, formując knedle.
Ciasto jest elastyczne, więc łatwo daje się formować. Knedle obtaczamy w mące i układamy na desce. W większym garnku gotujemy wodę, wkładamy tyle knedli, by mogły swobodnie pływać. Od momentu wypłynięcia na powierzchnię gotujemy je przez ok. 3 minuty. Ugotowane knedle wykładamy na talerz, smarujemy oliwą, posypujemy Różdżką Smaku i podajemy na ciepło.
Ilość mąki zależy od wilgotności ziemniaków i dyni. Dodajemy ją stopniowo, by uzyskać zwarte i nie klejące się ciasto. Im mniej mąki, tym knedle będą delikatniejsze po ugotowaniu. Im jaśniejsza mąka, tym lżejsze będą kluski, jednak mąka razowa jest bardziej wartościowa.
Podsumowanie
Dieta bez jajek może być naprawdę ciekawa i urozmaicona. Właściwości siemienia lnianego i/lub nasion chia, pieczonych warzyw, kaszek, aquafaby polecamy odkryć wszystkim, nie tylko tym którzy eliminują jajka z diety. Amarantus, płatki zbożowe lub kasza dodawana do kotlecików może być świetnym sposobem na urozmaicenie diety całej rodziny.
Bibliografia
- Szajewska, H., Socha, P., Horvath, A., Rybak, A., Zalewski, B. M., Nehring-Gugulska, M., Mojska, H., Czerwionka-Szaflarska, M., Gajewska, D., Helwich, E., Jackowska, T., Książyk, J., Lauterbach, R., Olczak-Kowalczyk, D. Weker, H. (2021). Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci.
- Komsta, M., Lech-Fitowska, M., Matyjak, D., Szpak, M. (2021). Rozszerzanie diety niemowląt. Wydawnictwo Wymagające
- Jankowska, K., (2020). Mama Alergika Gotuje. Tradycyjnie. Wydawnictwo MAG Katarzyna Jankowska
- Seweryn, E., Królewicz, E., Stach, K., & Kustrzeba-Wójcicka, I. (2018). Właściwości odżywcze i alergizujące jaj kurzych. Advances in Hygiene & Experimental Medicine/Postepy Higieny i Medycyny Doswiadczalnej, 72.