Wersje językowe
Szpinak dla niemowlaka - dlaczego warto włączyć go do diety dziecka?
Młodsze pokolenie może nie pamiętać Popeye’a, ale powinno wiedzieć, że szpinak ma w sobie magiczne moce! Jakie moce skrywają w sobie te zielone liście? Od kiedy szpinak dla niemowlaka? Jak przyrządzić szpinak dla dzieci? I dlaczego warto włączyć go do rodzinnego menu? Na te i inne pytania odpowiadamy w tym artykule.
Szpinak dla dzieci – właściwości i składniki odżywcze
Przede wszystkim warto wiedzieć, że szpinak to bogactwo przeciwutleniaczy, czyli związków o charakterze przeciwzapalnym i przeciwoksydacyjnym, chroniącym komórki naszego ciała przed uszkodzeniami. Do najbardziej „sztandarowych” antyoksydantów w szpinaku należą: luteina, zeaksantyna, kwercetyna, kempferol oraz prowitamina A, czyli beta-karoten. Jak dowodzą badania, szpinak pomaga w prewencji i leczeniu chorób dietozależnych, m.in. nadciśnienia tętniczego, zaburzeń gospodarki glukozy czy zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem (AMD). Szpinak jest niskokaloryczny (w 100g tylko 23 kcal). Indeks glikemiczny świeżego szpinaku jest niski, więc może być polecany pacjentom z cukrzycą typu 2, insulinoopornością czy PCOS. Ponadto, jak każda roślina zielonolistna w naszej diecie – pomaga wspierać pracę mózgu, funkcje poznawcze i chroni przed chorobami neurodegeneracyjnymi. Wysoka zawartość kwasu foliowego, witaminy K, potasu, magnezu oraz innych witamin i składników mineralnych jest kolejnym plusem tej często niedocenianej rośliny.
Szpinak a żelazo i kwas szczawiowy – obalamy mity!
Szpinak – dawniej koszmar dzieciństwa, dziś na szczęście odzyskuje dobre imię i większość z nas wie, jak pyszny może on być. Niestety przez krążące mity wciąż niektórzy mają wątpliwości co do jego wartości odżywczych. Jaka jest prawda? Po pierwsze – rzeczywiście popełniono kiedyś błąd i przypisano mu nadzwyczajnie dużą (10-razy wyższą niż w rzeczywistości) zawartość żelaza, jednak nie oznacza to, że po korekcie szpinak zawiera go niewiele! Jak wszystkie zielone warzywa, szpinak jest źródłem tego pierwiastka, dlatego jest polecany także dzieciom. Przyznać trzeba, że przyswajalność żelaza z liści szpinaku jest dość niska, ze względu na niehemową postać tego pierwiastka oraz jednoczesną zawartość szczawianów, jednak dzięki połączeniu w posiłku ze źródłami witaminy C (np. papryką, owocami czy brokułem), szpinak może korzystnie wpływać na gospodarkę żelazową u dzieci. Żelazo jest bardzo istotnym pierwiastkiem od początku rozszerzania diety dziecka, o czym możecie przeczytać w artykule Żelazo w diecie dziecka.
Drugi mit dotyczy szkodliwości kwasu szczawiowego zawartego w liściach szpinaku. Rzeczywiście łączą się one z jonami żelaza, ograniczając ich wchłanianie z posiłku, jednak nie czyni to szpinaku warzywem, które należy wykluczyć z diety. Aby ograniczyć negatywny wpływ szczawianów, warto do posiłku dodać źródło witaminy C (np. brokuły, paprykę, kiszonki, owoce) oraz źródło wapnia – np. jogurt, śmietanę lub tofu. Wapń, podobnie jak żelazo, łączy się ze szczawianami w nierozpuszczalne sole, które nie są wchłaniane do organizmu. Im więcej wapnia zwiąże się ze szczawianami, tym więcej żelaza zostanie wchłonięte z posiłku. Ilość kwasu szczawiowego zmniejsza się również na skutek obróbki termicznej, np. gotowania czy duszenia.
Ostatni mit sugeruje aby unikać szpinaku w celu uniknięcia kamicy nerkowej. Po pierwsze, występowanie kamieni nerkowych jest uwarunkowane wieloczynnikowo, a tylko około 10% szczawianów pochodzi z diety. Po drugie – nie wszyscy są predysponowani do tworzenia się tych kamieni w nerkach. Najczęściej ma to podłoże genetyczne, a predyspozycje są dziedziczone. Po trzecie - pomimo, że szpinak zawiera kwas szczawiowy, przy prawidłowo zbilansowanej diecie, bogatej w antyoksydanty oraz ograniczającej ilość mięsa, roślinę tą mogą spożywać nawet osoby z kamicą nerkową wywoływaną przez szczawiany (tzw. „szczawianową”). Nie bój się zatem podawać go swojemu dziecku – walory szpinaku zdecydowanie biorą górę nad jego potencjalnymi wadami i jest to wyjątkowo korzystne dla zdrowia warzywo!
Świeży a mrożony szpinak dla dzieci - który jest lepszy?
Szpinak zalicza się do grupy warzyw szczególnie przydatnych do mrożenia. Ocenia się, że w związku z ograniczonym stosowaniem nawozów mineralnych oraz środków ochrony roślin warzywa produkowane w Polsce z przeznaczeniem do mrożenia odznaczają się wysoką jakością. Oczywiście, mrożenie może zmniejszyć ilość przeciwutleniaczy względem szpinaku świeżego, jednak obecne techniki zamrażania są na tyle wysokojakościowe, że pozwalają na zachowanie większości składników odżywczych na bardzo wysokim poziomie. Blanszowanie, duszenie czy inne formy obróbki cieplnej również mogą nieco zmieniać m.in. zawartość witaminy C lub polifenoli, nie oznacza to jednak, że jedzenie szpinaku ma sens tylko gdy są to surowe liście! Zaletą obróbki termicznej jest zmniejszenie zawartości szczawianów oraz poprawa przyswajalności, zwłaszcza u małych dzieci. U najmłodszych, zwłaszcza na początku rozszerzania diety, możemy sięgać po szpinak poddany jakiejś obróbce, ponieważ świeże liście mogą być trudne do zjedzenia. Na śniadanie lub kolację możemy podać omlet ze szpinakiem, a na obiad sprawdzi się zupa ze szpinakiem. Możemy również liście szpinaku zmiksować w koktajlu, zrobić z nich pesto, pastę lub drobno poszatkować i polać oliwą. Podsumowując, nie należy się zastanawiać, który szpinak jest lepszy – mrożony czy świeży a jedynie postarać się włączać go do diety regularnie i w różnych postaciach. W końcu najważniejsze jest urozmaicenie!
Od kiedy podawać szpinak niemowlakowi?
Szpinak może być wprowadzany do diety malucha od początku rozszerzania diety (zaleca się rozpocząć je po ukończeniu 6 miesiąca życia lub kiedy obserwowane są wszystkie objawy gotowości do rozszerzania diety). Pamiętać należy jedynie o tym, aby jak każdy podawany niemowlakowi pokarm, był proponowany w bezpiecznej i możliwej do zjedzenia formie. Świeże, surowe liście mogą na początku nie zdać egzaminu. Ze szpinaku możesz zrobić pesto, zmiksować go w koktajlu, zupce lub paście. Sprawdzi się również jako element omletów, gofrów, placków, kopytek, naleśników i innych tego typu potraw. Ponieważ rozszerzając dietę niemowląt, na początku stawiać najlepiej na potrawy nieskomplikowane, o małej ilości składników możesz spróbować również kaszki lub jogurtu z dodatkiem szpinaku liofilizowanego (Bio Różdżka Smaku) – prosta, łatwa do zjedzenia i przygotowania forma potrawy, która pozwala zapoznać się maluszkowi ze smakiem tego zielonego warzywa.
Jak przygotować szpinak dla niemowlaka?
Podając dziecku szpinak pamiętaj, aby był on wysokiej jakości (liście zielone, bez widocznych zażółceń) i w dostosowanej dla wieku i możliwości dziecka formie. W naszych domach wyjątkowo lubiane przez dzieci (i dorosłych) są połączenia szpinaku z makaronem, jajkiem (np. w omlecie), ale także z owocami (np. z bananem i kakao w koktajlu). Szpinak możesz również dodać do ciasta naleśnikowego, kopytek i innych klusek, aby je zazielenić i nadać im intrygującego, „shrekowego” wyglądu. Sprawdzi się w tej roli zarówno szpinak świeży, jak i mrożony czy liofilizowany. Szpinak nadaje się do przygotowania na patelni (duszony, smażony, blanszowany), ale także jako element zup oraz kotletów (mięsnych i wegetariańskich). Ponieważ jego smak jest wyjątkowo neutralny, dodatek garści świeżego szpinaku odnajdzie się zarówno w potrawach wytrawnych, jak i słodkich (np. w letniej sałatce z truskawkami czy bananowym koktajlu).
Szpinak dla dzieci - przykładowe przepisy
Błyskawiczny makaron ze szpinakiem
Podsumowanie
Warto zadbać o to by od początku rozszerzania diety zapoznawać dzieci z różnymi warzywami. Poznaj możliwości szpinaku i znajdź przynajmniej kilka potraw, które zasmakują całej rodzinie. Niech na Waszych talerzach będzie zielono, na zdrowie!
Piśmiennictwo:
Karmańska, A., Bąk-Sypień, I., Panek, M., & Karwowski, B. (2017). Badanie zawartości związków polifenolowych oraz aktywności przeciwutleniającej szpinaku (Spinacia oleracea L.). Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 50(3). https://ptfarm.pl/pub/file/bromatologia/2017/nr%203/bromatologia%203_2017%20art%2006%20s%20241-245.pdf
Kalemba-Drożdż, M. (2020). Czy szczaw powoduje kamicę szczawianową? Przegląd czynników dietetycznych wpływających na ryzyko wystąpienia tej choroby. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 26(1), 29-34.
Bakowski, 2002: Przydatność i jakość warzyw dla zamrażalnictwa, Przemysł Spożywczy, 2002, 56(6):8
Yadav, Sehgal, 2002: Effect of domestic processing and cooking methods on total, hcl extractable iron and in vitro availability of iron in spinach and amaranth leaves, Nutr Health 2002;16(2):113-20, link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12102364/
