Przyprawy dla niemowlaka - jakie i kiedy je wprowadzić do diety?

Zioła i przyprawy używane są głównie do wykończenia, doprawienia posiłków. To one nadają daniom charakter i często decydują o tym, czy będą nam one smakować, czy raczej nie. W diecie niemowlaka nie powinno się używać soli i cukru, stąd częste przekonanie, że posiłki dla najmłodszych muszą być bez smaku. Czy to prawda? Od kiedy zacząć wprowadzanie przypraw dla niemowlaka? Jakie przyprawy są bezpieczne? Na te pytania odpowiemy w tym artykule.

Czy przyprawy w diecie niemowlaka są zdrowe?

Po pierwsze pamiętaj – dzieci nie mają potrzeby dosalania lub dosładzania potraw, ponieważ ich kubki smakowe zapoznają się dopiero ze smakami. Można spotkać się z opinią, że dziecko nie chce zjeść warzywa czy kaszy, bo „taka niesłona jest niesmaczna” – to błędne przekonanie. Niemowlaki zazwyczaj chętnie próbują naturalnych smaków i nie mają problemu z ich zjedzeniem, a ponadto ich kubki smakowe odczuwają smaki nieznacznie inaczej (nie potrzebują wzmacniania smaku solą lub cukrem). Możesz jednak smak potraw czynić wyraźniejszym i zmieniać go, dodając do potrawy przyprawy i zioła! Mogą one uczyć, że nawet podobnie wyglądające dania inaczej smakują, wyglądają i pachną. Z powodzeniem zastąpią one sól czy podkreślą naturalną słodycz niektórych produktów. Ponadto użycie przypraw i ziół może ułatwiać urozmaicanie posiłków – wystarczy inaczej doprawić „bazę”, którą stanowią warzywa lub produkty zbożowe i dania nabiorą zupełnie innego charakteru.

Jakie przyprawy dla niemowlaka?

- oregano, bazylia, natka pietruszki, kolendra, czosnek niedźwiedzi – zarówno świeże (np. zmiksowane na pesto lub posiekane i dodane do posiłku), jak i suszone,

- zioła prowansalskie, tymianek, majeranek, papryka słodka, curry (łagodne), a nawet czosnek i imbir, estragon, cząber, kminek, kmin rzymski – dodawaj do kasz, potraw typu leczo, omletów, placków, sosu pomidorowego i innych (tam, gdzie dodałabyś je w „dorosłej” wersji potrawy),

- szczypiorek – drobno posiekany sprawdzi się np. w omlecie, placuszkach, jako dodatek do kasz i twarożku,

- liść laurowy, ziele angielskie – sprawdzą się do przygotowania bulionu i zup,

- wanilia – znakomicie sprawdzi się jako przyprawa podbijająca naturalnie słodki smak potraw, najlepiej sprawdzą się ziarna z laski wanilii, które można dodać np. do jogurtu naturalnego, ale idealnie pasują również do potraw zbożowych, jak kaszka, owsianka, gofry, batoniki zbożowe czy placuszki,

- kakao, karob - nadają się znakomicie m.in. do kaszek, placuszków czy naleśników. Zawartość kofeiny w naturalnym kakao jest na tyle niska, że ocenia się ją jako marginalne źródło tego związku w diecie dzieci, pomimo ugruntowanych zwyczajów żywieniowych, przejawiających się wysokim spożyciem kakao wśród najmłodszych. Jednocześnie należy pamiętać, że dzieciom w pierwszym roku życia nie podajemy do picia mleka, a tym bardziej mleka w "osłodzonej" wersji, czyli napoju kakaowego. Jeśli z jakiegoś powodu dziecko nie może spożywać kakao, to bezkofeinowym zamiennikiem może być właśnie karob,

- cynamon - też świetnie wydobywa słodki smak z potraw, również tych wytrawnych, np. zrównoważy kwaśny smak pomidorów w sosie. Ze względu na zawartość kumaryny, która w dużych ilościach może mieć działanie toksyczne i wpływać m.in. na pracę wątroby, Europejski Urząd ds Bezpieczeństwa Żywności ustalił bezpieczny poziom spożycia, zgodnie z którym dodawanie codziennie szczypty cynamonu nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Bezpieczniejszy do użycia dla dzieci będzie jednak cynamon cejloński niż odmiana cassia, ze względu na dużo mniejszą zawartość kumaryny. Właśnie taki cynamon dodany jest do Bio Kaszki Owsiano-Gryczanej z Karobem i Cynamonem Cejlońskim,

- kurkuma – przyprawa o wielu korzystnych dla zdrowia działaniach, jednak ze względu na doniesienia o jej działaniu obniżającym wchłanianie żelaza, warto wprowadzać ją do diety w naprawdę małych ilościach i sporadycznie,

- liofilizowane warzywa i owoce również mogą pełnić funkcję przypraw – podobnie jak przyprawy stanowią składnik dodawany do potrawy w małej ilości, a diametralnie zmieniający danie – jak za dotknięciem czarodziejskiej Różdżki Smaku.

Czy można dodawać sól i cukier do dań dla maluszków?

JEDYNE PRZYPRAWY, KTÓRYCH NAPRAWDĘ POWINNO SIĘ UNIKAĆ W DIECIE NIEMOWLAKA TO WŁAŚNIE SÓL I CUKIER!

Sól - do ukończenia pierwszego roku życia staraj się nie podawać dziecku soli ani produktów, które ją zawierają. Produkty solone takie jak kiszonki, słone sery (np. żółty, mozzarella, feta) czy pieczywo, powinno pojawić się na talerzu niemowlaka raczej bliżej ukończenia 12 miesiąca życia i w nie za dużych ilościach. Słone posiłki nie tylko kształtują niekorzystne nawyki i preferencje żywieniowe, ale także działają niekorzystnie na zdrowie Twojego malucha. Sól w diecie niemowlaka może m.in. prowadzić do uszkodzenia nerek oraz zwiększa ryzyko powstania nadciśnienia tętniczego.

Cukier - bezwzględnie nie powinien pojawić się w diecie niemowlaka przez cały pierwszy rok życia, ale i później nie należy spieszyć się z jego wprowadzeniem. Mówi się o tym, żeby nie pojawiał się w diecie dziecka tak długo, jak to możliwe. Nadmiar cukru w diecie nie tylko prowadzi do kształtowania niekorzystnych nawyków żywieniowych, ale zwiększa ryzyko występowania próchnicy, nadwagi i otyłości czy zespołu metabolicznego.

Przeczytaj więcej o programowaniu żywieniowym dzieci w artykule dr n. med. Magdalena Warchoł "1000 pierwszych dni życia - programowanie żywieniowe".

 

Uwaga – kilka dodatkowych porad!

• Jeśli używasz mieszanek przyprawowych – zawsze sprawdzaj, czy nie ma w nich soli lub cukru.

• Przyprawy to nie tylko walory smakowe! Są bogactwem bioaktywnych składników o silnym wpływie m.in. na zdolność zwalczania szkodliwych wolnych rodników, pomagających w schorzeniach gastrycznych oraz działających m.in. przeciwnowotworowo. Spożywamy je w małych ilościach, więc dawki aktywnych składników nie są duże, ale jeśli jemy je codziennie to sumaryczna ilość może przynieść korzyści dla zdrowia. Używaj ziół i przypraw nie tylko dla smaku, ale i dla zdrowia!

• Najlepiej zacząć rozszerzanie diety podając warzywa i inne produkty spożywcze bez przypraw, tak aby dziecko poznało ich oryginalny smak. Potem etapami wprowadzaj nowe przyprawy, na początku te mniej wyraziste w smaku i w małych ilościach, a następnie stopniowo doprawiaj potrawy tak jak dla dorosłych.

• Pamiętaj, że pierwsze zetknięcie z wyrazistym smakiem może budzić grymasy na twarzy lub zdziwienie. Nie oznacza to jednak, że dziecko nie lubi już tej przyprawy, nawet jeśli za pierwszym razem danie nią doprawione niekoniecznie mu zasmakowało. Możliwe, że po prostu nie był głodny lub nie miał na nie ochoty. Poza tym, podobnie jak w przypadku innych produktów, reguła „minimum 10 podań” obowiązuje również co do przypraw. Twoje dziecko powinno spróbować przynajmniej 10 razy danego smaku, żeby stwierdzić, że go nie lubi. Najlepiej daną przyprawę dodawać do różnych potraw. Warto jednak uszanować, jeśli jakaś przyprawa na ten moment nie będzie akceptowana, zwłaszcza jeśli jej smak jest bardzo wyrazisty.

Podsumowanie

Podsumowując, Twoje dziecko może jeść w zasadzie wszystkie przyprawy poza solą i cukrem. Ważne jest, aby różnorodność w jadłospisie dotyczyła zarówno produktów, potraw, jak i przypraw.

 

Bibliografia:

Bladova, Svobodova, 2012: Assesment of coumarin levels in ground cinnamon available in the Czech retail market, Scientific World Journal, dostęp online: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22761548/

Scientific Opinion of the panel on food additives, flavorings, processing Aids and Materials in Contact with the food on a request from the European Commission on Coumarin in flavorings and other food ingredients with flavoring properties, The EFSA Journal, 2008, 793, s.1-15.

Szajewksa i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Standardy Medyczne. Pediatrią. 2021, t.18, s.805-822.

Bilek i wsp., 2013: Analiza zawartości kofeiny w naparach kakao z wykorzystaniem wysokosprawnej chromatografii cieczowej. Bromat. chem. toksykologicznych., XLVI, 2013, 4, str 449-454.