Co nie zawiera glutenu? Kasze i produkty naturalnie bezglutenowe

Gluten to frakcja białek występująca w nasionach niektórych zbożach. Od kilku lat jest na świeczniku i trwa zagorzała dyskusja na jego temat. Eliminacja glutenu z diety jest bezwzględnie konieczna w niektórych schorzeniach, m.in. u osób z rozpoznaną celiakią. Restrykcyjna dieta bezglutenowa to wtedy jedyna skuteczna metoda leczenia¹.  Nie ma jednak uzasadnionych powodów, żeby zdrowi ludzie unikali go na wszelki wypadek². Od kiedy więc można podawać gluten zdrowemu dziecku? Czy dieta bezglutenowa jest zdrowa? Jak oznaczone są produkty bezglutenowe? Na te i wiele innych pytań odpowiadamy w tym artykule.

W czym jest gluten?

Gluten jest obecny w najchętniej jadanych i najbardziej popularnych produktach zbożowych. Pszenica oraz jej dawne odmiany jak orkisz, płaskurka, samopsza oraz żyto i jęczmień - wszystkie są glutenowe. Warto tu wspomnieć o owsie. Owies jest naturalnie bezglutenowym zbożem, jednak produkty owsiane dostępne w sklepach zazwyczaj są zanieczyszczone glutenem. Wynika to ze sposobu uprawy i przetwarzania ich w tych samych zakładach produkcyjnych co wyżej wymienione zboża zawierające gluten³. Jeśli więc chcesz mieć pewność, że dany produkt owsiany nie będzie zawierał glutenu, szukaj tych, które mają na opakowaniu licencjonowany znak Przekreślonego Kłosa- certyfikat produktów bezglutenowych.

Gdzie jeszcze może być gluten?

Mówiąc o produktach zawierających gluten, należy pamiętać o tym, że składniki zbożowe są dodawane do wielu produktów w procesie produkcji. Często możemy mieć wrażenie, że sięgamy po produkty bezglutenowe (np. przetwory mięsne, pasty warzywne, sosy, przyprawy i wiele innych), a czytając skład znajdziemy w nich składniki zawierające gluten. Dlatego, jeśli stosujecie dietę bezglutenową, zachęcamy do dokładnego czytania etykiet na produktach spożywczych. Czytanie etykiet rekomendujemy również stosującym tradycyjną dietę, może to korzystnie wpływać na to, co finalnie trafi do waszego koszyka.

Czy zboża bez glutenu może jeść każdy?

Produkty zbożowe to bardzo urozmaicona grupa produktów spożywczych, do której zaliczamy: mąki, płatki zbożowe, otręby, pieczywo, kasze, makarony i ryż. Pełnoziarniste produkty zbożowe są źródłem węglowodanów złożonych, błonnika, witamin m.in. z grupy B i składników mineralnych, takich jak: magnez, żelazo i cynk. Powinny stanowić ważny element diety i być podstawowym źródłem energii. Pamiętając o tym, że kluczowe w dobrej diecie jest urozmaicenie, dobrze jest wiedzieć więcej na temat zbóż i możliwości ich wykorzystania w kuchni.

Do zbóż, które naturalnie nie zawierają glutenu należą:

• gryka,
• proso (z którego pozyskiwana jest kasza jaglana),
• sorgo,
• amarantus,
• komosa ryżowa (quinoa),
• kukurydza,
• ryż,
• teff⁴

Warto włączyć je do każdej diety, by produkty zbożowe, które spożywamy były jak najbardziej różnorodne. Produkty naturalnie bezglutenowe mogą wzbogacić dietę nie tylko o dodatkowe wartościowe składniki, ale również poszerzyć paletę znanych i akceptowanych smaków. Czy znana jest Wam kaszka jaglana w wersji śniadaniowej na słodko? A komosa ryżowa była kiedyś u Was dodatkiem do obiadu? Jeśli nie, bardzo Was zachęcamy do sięgania po nowe produkty spożywcze, odkrywanie ich może być fajną przygodą dla całej rodziny. Poniżej przypominamy infografikę, która może być ułatwieniem w komponowaniu urozmaiconej lub eliminacyjnej diety.

Od kiedy można podawać gluten dziecku?

Jeszcze do niedawna można było spotkać się ze stwierdzeniem, że przedwczesne wprowadzanie glutenu do diety niemowląt może mieć negatywne konsekwencje. Jednak najnowsze zalecenia kwestionują tę teorię. Od początku rozszerzania diety można podawać dziecku produkty z różnych zbóż, zarówno tych zawierających gluten, jak i produkty naturalnie bezglutenowe⁵.

Najlepszym wyjściem jest podawanie dziecku różnych produktów zbożowych. Zachęcamy do wprowadzania ich pojedynczo, na początek w małych ilościach. Oczywiście tak jak przy wprowadzaniu każdego nowego produktu do diety dziecka polecamy obserwować, czy nie występuje reakcja alergiczna. Z tego też powodu rozszerzanie polecamy zacząć od produktów zbożowych jednoskładnikowych np. wysokiej jakości kaszek jednoskładnikowych. Podając takie produkty, możemy obserwować ewentualne reakcje alergiczne dziecka i łatwiej wskazać co było ich przyczyną. Przy okazji zapoznajemy dziecko z konkretnymi smakami pojedynczych zbóż.

Jeśli po spożyciu jakiegokolwiek produktu spożywczego zauważysz u dziecka niepokojącą reakcję organizmu, przerwij jego podawanie i skonsultuj to z lekarzem.

Kto powinien być na diecie bezwzględnie bezglutenowej?

Dieta bezglutenowa jest dietą konieczną w leczeniu niektórych chorób. Jedną z nich jest celiakia. W takich, uzasadnionych przypadkach dieta bezglutenowa jest koniecznością. Celiakia jest coraz powszechniej diagnozowaną autoimmunologiczną chorobą charakteryzującą się trwałą nietolerancją glutenu. Jej wczesne rozpoznanie i natychmiastowe włączenie leczenia, w tym opieki dietetycznej są niezbędne dla zapewnienia dobrej jakości życia i zapobiegania niedoborom żywieniowym przy jednoczesnym przestrzeganiu restrykcyjnej diety bezglutenowej⁶.

Zainteresowanie dietą bezglutenową odzwierciedla oferta sklepowa, która od kilku lat wciąż poszerza się o różnorodne certyfikowane produkty bezglutenowe.

Licencjonowany znak przekreślonego kłosa umieszczony na opakowaniach jest symbolem bezpiecznej żywności bezglutenowej. Produkty, które naturalnie nie zawierają glutenu mogą być opisane jako te, naturalnie niezawierające glutenu, mogą być opisane jako te, naturalnie niezawierające glutenu, pod warunkiem, że spełniają wymagania odnoszące się do żywności bezglutenowej i nie wprowadzają konsumenta w błąd⁷.

Dieta bezglutenowa- co jeść?

Produkty naturalnie bezglutenowe to m.in. świeże warzywa i owoce, oleje roślinne, nasiona roślin strączkowych, jaja, świeże, nieprzetworzone mięso i ryby, mleko i naturalne produkty mleczne.

Wybranie odpowiednich produktów spożywczych w gąszczu sklepowych półek ułatwić mają obowiązujące przepisy prawa. Producenci mają obowiązek informowania o składzie produktu, w tym zawartych lub możliwych alergenów⁸.

Również w piekarni lub w miejscach z produktami "na wagę" można poprosić o pokazanie składu danego produktu i powinien zostać on nam udostępniony. Dotyczy to m.in. glutenu, co ma ułatwić osobom wykluczającym go z diety rozpoznanie odpowiednich dla siebie produktów.

Stosując jakąkolwiek dietę eliminacyjną, mamy szansę na odkrywanie nowych produktów spożywczych i ich właściwości. Będąc na diecie bezglutenowej gotowanie może ułatwić nam zapoznanie się m.in. z: mąką gryczaną, mąką z ciecierzycy, makaronem z różnych strączków, np. z czerwonej soczewicy czy z grochu, kaszką jaglaną i płatkami z komosy ryżowej⁹_.

Jak czytać etykietę kaszki HELPA?

Często otrzymujemy od Was pytania na temat glutenu w naszych kaszkach, dlatego chcemy Wam dokładnie wyjaśnić jak to wygląda. W naszej ofercie nie posiadamy produktów certyfikowanych przekreślonym kłosem, czyli w 100% bezglutenowych.

Naturalnie bezglutenowe są kaszki: jaglana, z amarantusa, 4 Zbóż, z komosy ryżowej i prosa oraz jaglano-gryczana z amarantusem. Są one produktami zbóż, które z natury nie posiadają glutenu. Kaszki te mogą jednak go zawierać, jako zanieczyszczenie z przetwarzania i pakowania w tym samym miejscu co produkty ze zbożami glutenowymi. Taka informacja widnieje na opakowaniach naszych kaszek.

Podsumowanie

Prawidłowe zbilansowanie diety bezglutenowej w porównaniu do tradycyjnej jest trudniejsze. Wszystkim, którzy mają wskazania medyczne do stosowania tej diety polecamy współpracę z dietetykiem w celu skomponowania indywidualnego, sprzyjającego zdrowiu jadłospisu. Jeśli szukacie inspiracji, nowych przepisów, również tych bezglutenowych zapraszamy serdecznie do naszego nowego Ebooka, który stworzyliśmy wspólnie z Mama Alergika Gotuje oraz na blog i do książek MAG, która od 10 lat zajmuje się tworzeniem przepisów "bez" uczulających składników.

 

Bibliografia

1. Dittfeld, A., Gwizdek, K., Parol, D., & Michalski, M. (2018). Dieta bezglutenowa-charakterystyka grup docelowych. Advances in Hygiene & Experimental Medicine/Postepy Higieny i Medycyny Doswiadczalnej, 72.
2. Wojtasik, Gluten- Wróg czy przyjaciel. Pobrane z: https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/gluten-wrog-czy-przyjaciel/ (28.10.2021)
3. Rachtan-Janicka J. (2015). Dieta bezglutenowa. Standardy medyczne/Pediatria, Vol.12: 960–965
4. Pobrane z: https://celiakia.pl/produkty-dozwolone/ (28.10.2021)
5. Szajewska, H., Socha, P., Horvath, A., Rybak, A., Zalewski, B. M., Nehring-Gugulska, M., Mojska, H., Czerwionka-Szaflarska, M., Gajewska, D., Helwich, E., Jackowska, T., Książyk, J., Lauterbach, R., Olczak-Kowalczyk, D. Weker, H. (2021). Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci.
6. Niewinski M. M. (2008). Advances in celiac disease and gluten-free diet. Journal of the American Dietetic Association, 108(4), 661–672. https://doi.org/10.1016/j.jada.2008.01.011
7. Codex Alimentarius Commission. (2015). Ad hoc Working Group on the Revision of the Standard for Gluten-free Foods. Agenda Item, 4.
8. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, Pobrane z: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32011R1169
9. Jankowska, K., (2020). Mama Alergika Gotuje. Tradycyjnie. Wydawnictwo MAG Katarzyna Jankowska