Kasza gryczana - właściwości i wartości odżywcze

W kuchni polskiej obecna jest od lat. I choć traktuje się ją głównie jako element dań tradycyjnych, to pojawia się coraz więcej przepisów na nowoczesne, gotowane z tym produktem w roli głównej. Nic dziwnego. Kasza gryczana ma wyrazisty smak, jest pełna wartości odżywczych, a przy tym bezglutenowa, co czyni ją ważnym składnikiem w diecie osób będących na dietach eliminacyjnych. Poznaj wszystkie zalety tego produktu.

Gryka - odmiany i właściwości

Pod pojęciem „kasza gryczana” kryje się wiele odmian tego produktu. Część z nich jest znana od dawna, a inne dopiero od pewnego czasu figurują w oficjalnym spisie. Najpopularniejsza jest gryka zwyczajna, czyli hreczka. Wyrabia się z niej kaszę, mąkę, chleby i pieczywo. W Polsce najpopularniejsze są uprawy gryki:

• oranty,
• emki,
• pandy,
• hruszowskiej.

Okazuje się, że każda z nich ma odmienne wymagania co do nasłonecznienia terenu i jakości gleby. Rolnicy cenią grykę nie tylko jako źródło dochodu, ale też jako sposób na ochronę pola przed chwastami czy szkodnikami. Z perspektywy kupujących gryka to smaczny i cenny składnik codziennego menu.

Gryka zwyczajna

Z gryki zwyczajnej powstaje kasza i płatki. Nadaje się także do przetwarzania, ze zmielonych ziaren pozyskuje się mąkę gryczaną do produkcji placków, naleśników, chleba a nawet makaronów. Zarówno kasza jak i mąka gryczana nie zawierają glutenu. 

Gryka ekspandowana

W formie przekąski i dodatku do deserów gryka ekspandowana sprawdza się perfekcyjnie. Taka metoda przetwarzania gryki (poddawanie ziaren działaniu gorącej pary) powoduje, że zachowuje ona swoje właściwości odżywcze i ciekawie smakuje.

Azjatycka gryka - pochodzenie gryki

Gryka pochodzi z Azji. Szacuje się, że była uprawiana w rejonie Indii już od około 2000 lat p.n.e. Stamtąd szybko trafiła do jadłospisu Chińczyków, Japończyków i Koreańczyków. Około XIV wieku pojawiła się na stołach Europejczyków, przywożona ze wschodu przez najeźdźców tatarskich i mongolskich.

Kasza gryczana

Kasza gryczana to element tradycyjnej kuchni polskiej. Od pewnego czasu wraca do łask – znane są przepisy nie tylko na dania wytrawne, ale też desery czy śniadania z jej udziałem. Do ich przygotowania można wykorzystać samą kaszę lub mieszanki, np. owsiano-jaglano-gryczane od Helpy.

Jak rośnie gryka?

Gryka  rośnie najlepiej w klimacie umiarkowanym. W Polsce najlepsze warunki do osiągania dużych plonów mają rolnicy z rejonów wschodnich. Ich wysokość zależy m.in. od temperatury i wilgotności gleby. Zaleca się, aby wysiewanie wynosiło około 80 kg na jeden hektar pola. Okres zbioru jest różny – trzeba indywidualnie obrabiać każdą uprawę, obserwując, jak wyglądają plony gryki.

Kasza gryczana ekologiczna

Wiele polskich upraw to uprawy ekologiczne. Pozyskiwana z nich gryka przeznaczona do produkcji kaszy gryczanej jest pozbawiona pozostałości środków ochrony roślin, w tym szkodliwego dla człowieka glifosatu. Ważny jest nie tylko sam produkt wyjściowy, ale też sposób jego przygotowania. W HELPA nie stosuje się dodatku cukru, barwników czy konserwantów, a kaszki powstają z nisko przetworzonych zbóż pochodzących z lokalnych upraw ekologicznych. Ekologiczną kaszę kupicie tylko ze znakiem jakości ekologicznej – „zielonym listkiem”.

Kasza gryczana - właściwości

Kasza gryczana ma wiele cennych właściwości. Zalicza się do nich:

• związki fenolowe o działaniu przeciwutleniającym i przeciwzapalnym
• pochodne inozytolu, które poprawiają wrażliwość komórek organizmu na insulinę 
• dużą dawkę błonnika pokarmowego, który obniża poziom cholesterolu
• witaminy z grupy B, magnez, żelazo, potas, cynk, miedź
• rutyna, która wzmacnia naczynia krwionośne
• działanie prebiotyczne, korzystnie modelujące skład mikrobioty jelitowej

Kasza gryczana a gluten

Kasza gryczana jest pozbawiona glutenu. Mogą ją wszyscy, którzy ze względów zdrowotnych są na diecie bezglutenowej. Produkty z gryki pozbawione glutenu oznaczone są znakiem żywności bezglutenowej – „przekreślonym kłosem”.

Kasza gryczana - wartości odżywcze

Szacuje się, że w 100 gramach ugotowanej kaszy jest ok 120 kcal oraz 2g błonnika, dlatego kasza gryczana może być elementem diety osób kontrolujących masę ciała lub odchudzających się. W niepełnej szklance ugotowanej kaszy gryczanej (~100g) znajdziemy również 5g białka i 22g węglowodanów złożonych a także mnóstwo witamin i składników mineralnych, dlatego można powiedzieć że jest to produkt gęsty odżywczo. 

Kasza gryczana - skład

Kasza gryczana nie powinna posiadać w składzie żadnych chemicznych dodatków, wzmacniaczy smaku czy ulepszaczy. Na rynku znajdziemy mieszanki kaszy tylko z suszonymi warzywami, ale w takich przypadkach zawsze należy uważnie czytać skład czy nie znajdują się tam niepotrzebne dodatki. Dla małych dzieci najbezpieczniej wybrać kaszę jednoskładnikową i podkręcić jej smak samodzielnie, korzystając z ziół, warzyw, owoców, w tym również w formie liofilizowanej (wysuszonych, w proszku) od HELPA.

Kasza gryczana a węglowodany

W porcji 100 gram ugotowanej kaszy gryczanej jest około 22 g gramów węglowodanów. Szklanka ugotowanej kaszy ma ok 30 g węglowodanów, z czego większość stanowią węglowodany złożone. Dodatkowo produkt jest bogaty w błonnik, dlatego może być polecany jako element diety osób z cukrzycą. 

Ile kalorii ma kasza gryczana?

W porcji 100 gram suchego produktu (woreczek) jest około 340 kalorii. Szklanka ugotowanej kaszy (~140g) dostarcza ~ 170 kcal (podane dane dotyczą samej kaszy bez dodatków).

Kasza gryczana a witaminy i składniki mineralne

Kasza gryczana zawiera wiele wartości odżywczych. W jej składzie znajdziesz m.in. witaminy z grupy B, w tym niacynę, ryboflawinę, witaminę B6, tiaminę, kwas foliowy. Spośród składników mineralnych gryka jest bogata w cynk, miedź, żelazo, mangan, potas, ale uwagę zwraca przede wszystkim wysoka zawartość magnezu (211– 63 mg/100 g produktu). 

Kasza gryczana - rodzaje

Kasza gryczana dostępna jest w różnych wersjach. Najpopularniejsza jest kasza prażona (krakowska) i nieprażona, czyli biała. Możesz ją kupić w formie całej, drobnej lub łamanej.

Kasza gryczana prażona

Prażenie kaszy pozbawia ją części właściwości antyoksydacyjnych, wynagradza to natomiast ładnym brązowym kolorem i wybornym smakiem.

Kasza gryczana biała nieprażona

Zwolennicy kaszy białej zwracają uwagę na to, że jest mniej przetworzona. Jej smak jest też zupełnie odmienny od kaszy prażonej - niektórym bardziej przypada do gustu.

Jak ugotować kaszę gryczaną?

Kaszę gryczaną możesz ugotować na sypko lub w formie „klejącej”. Aby uzyskać oddzielne suche ziarenka, gotuj kaszę w proporcjach: 1 szklanka kaszy na 2 szklanki wody. Odmierzoną porcję wrzucaj do gotującej się wody na około 15 minut. Ważne, by wybierać kasze bez foliowych woreczków do gotowania - unikamy w ten sposób niepotrzebnego plastiku przy przygotowywaniu potrawy.

Ze względu na niewielką wartość energetyczną, kasza gryczana jest cenionym składnikiem diet redukcyjnych.

Kasza gryczana dla niemowlaka

Kasza gryczana jest odpowiednia dla najmłodszych. Mogą ją spożywać dzieci od momentu rozszerzania diety, zalecanego po ukończeniu 6 miesiąca życia.

Kasza gryczana dla dzieci starszych

Wartościową kaszę gryczaną polecać można jako element menu starszaka, podobnie jak pozostałych członków rodziny. Warto przygotowywać posiłki z kaszą, które cała rodzina może spożywać wspólnie, łącząc ją z warzywami, źródłami wartościowego tłuszczu (np. orzechy lub oliwa, olej lniany, awokado) oraz źródłami białka, w tym nasionami roślin strączkowych. Dzięki uzupełnianiu aminokwasów połączenie kaszy gryczanej z fasolą, soczewicą, bobem, grochem lub ciecierzycą daje pełnowartościowe białko w posiłku.

Kasza gryczana a karmienie piersią

W Helpie grykę znajdziesz w następujących produktach:

• BIO Kaszka Gryczana
• BIO Kaszka Jeczmienno-Gryczana
• BIO Kaszka Jaglano-Owsiano-Gryczana
• BIO Kaszka Jaglano-Gryczana z Amarantusem
• BIO Kaszka 5 Zbóż
• BIO Kaszka 4 Zbóż
• BIO eksPandy Gryka
• Płatki-Łatki