Daktyle - wartości odżywcze, właściwości zdrowotne i przepisy
Rodzynki, morele, śliwki i… daktyle! Jedne z najbardziej popularnych suszonych owoców to właśnie owoce palmy daktylowej, których nazwa pochodzi od greckiego słowa „daktulos”, oznaczającego „palce”. Chcecie poznać więcej ciekawostek na temat daktyli? Zapraszamy do dalszej części artykułu!
Daktyle - skąd pochodzą i jak rosną?
Daktyle pochodzą z Bliskiego Wschodu i tam ich spożycie jest największe. Największym producentem daktyli jest Egipt, ale do eksporterów należą również Tunezja, Arabia Saudyjska, Iran czy Zjednoczone Emiraty Arabskie. Byliście może w którymś z tych krajów? Jeśli tak to z pewnością widzieliście palmy daktylowe! Są bardzo wysokie, a w koronie ich liści widać wyraźnie duże skupiska jadalnych owoców. Dojrzała palma daktylowa potrafi dostarczyć nawet ponad 100 kg daktyli podczas jednego zbioru!
Daktyle – dostępne rodzaje
W Polsce najpopularniejsze są daktyle suszone, jednak coraz częściej spotkać można także daktyle świeże, miękkie, o bardziej soczystym miąższu. Do najbardziej popularnych odmian zaliczyć należy Medjool, o dużych lekko podłużnych owocach z czerwono-brązową skórką i słodkim, lekko karmelowym posmaku miąższu.
Daktyle - właściwości zdrowotne. Czy daktyle są zdrowe?
Daktyle jako produkt niskoprzetworzony, zaliczany do grupy owoców może być wartościowym elementem diety. Są one bogatym źródłem błonnika pokarmowego, przeciwutleniaczy oraz witamin i składników mineralnych, w tym znaczące ilości potasu. Badania wskazują, że regularne spożycie daktyli może pomóc usprawnić działanie przewodu pokarmowego oraz zapobiegać zaparciom. Ponadto istnieją przesłanki świadczące o korzystnym wpływie jedzenia daktyli na stan naszego mózgu, zapobieganie chorobie Alzhaimera oraz wspieranie zdolności uczenia się i pamięci! Co ciekawe randomizowane badanie kliniczne przeprowadzone w Iranie dowiodło, że spożywanie daktyli w późnej ciąży (po 37 tc) wspierało poród drogami natury, poprzez skuteczne skrócenie długości procesów porodowych i zmniejszenie zapotrzebowania na oksytocynę w celu przyspieszenia akcji porodowej. W innych badaniach stwierdzono, że mamy spożywające daktyle w ciąży miały niższe ryzyko indukcji farmakologicznej, a ich porody były o 4 godziny krótsze niż kobiet, które daktyli nie spożywały. Jeśli więc czytasz ten artykuł niecierpliwie czekając na maluszka już w terminie okołoporodowym – możesz śmiało włączyć do swojej codziennej diety kilka daktyli (oczywiście, jeśli nie masz przeciwwskazań medycznych, np. cukrzycy ciążowej). Być może osłodzą czekanie, ale także ułatwią poród.
Daktyle - kalorie i indeks glikemiczny
Pomimo tego, że jak wszystkie suszone owoce, suszone daktyle są dość kaloryczne (w 100 g około 277 kcal) i zawierają około 80% cukrów prostych, to wraz z utratą wody zagęszcza się też ilość korzystnych dla zdrowia składników odżywczych i związków prozdrowotnych takich jak flawonoidy, karotenoidy, kwas fenolowy czy luteina i zeaksantyna. Pod kątem zawartości przeciwutleniaczy daktyle wyprzedzają nawet suszone śliwki! Świeże owoce daktyla nie mają wysokiego indeksu glikemicznego, jednak osoby z zaburzeniami gospodarki glukozy powinny uważać na daktyle suszone w większych ilościach. Ciekawostką jednak jest to, że błonnik z daktyli pomaga kontrolować poposiłkowe wyrzuty glukozy i stabilizować poziom glukozy we krwi. Dwa duże badania naukowe opublikowane w 2020 i 2021 roku dowiodły, że świeże daktyle nie tylko poprawiają profil lipidowy, ale także mogą pomagać w stabilizacji parametrów gospodarki glukozy (m.in. dzięki błonnikowi, antyoksydantom i niskiemu indeksowi glikemicznemu) i ich umiarkowana konsumpcja może być zalecana nawet osobom z cukrzycą typu II. Co ważne, daktyle ze względu na zagęszczenie łatwo dostępnej energii i korzystnych dla zdrowia składników, mogą być polecane osobom aktywnym, osobom, które mają problem, aby dostarczyć sobie odpowiedniej ilości kalorii, a także właśnie małym dzieciom, których żołądki mają małą objętość, a zapotrzebowanie odżywcze jest duże z uwagi na wiek rozwojowy.
Daktyle – jakie kupować?
Dostępne w sklepach są daktyle suszone lub świeże. W obydwu przypadkach warto sprawdzić, czy nie mają oznak zepsucia. Daktyle powinny mieć brązowy kolor, lekko lśniącą skórkę i przyjemny, lekko wyczuwalny zapach.
Zastosowanie daktyli w kuchni - daktyle zamiast cukru
Daktyle są źródłem cukrów prostych, dlatego mogą stanowić naturalny zamiennik cukru w kuchni, który dostarczy nie tylko słodkiego, lekko karmelowego smaku, ale także wzbogaci potrawę o błonnik, składniki odżywcze i antyoksydanty. Możesz przygotować pastę daktylową namaczając suszone daktyle i miksując je z odrobiną mleka/napoju roślinnego, szczyptą soli i ewentualnie ziarnami wanilii. Pastę taką można dodawać zamiast cukru nie tylko do wypieków, kaszki/owsianki czy farszu naleśników, ale także np. do mamusiowej kawy! Pamiętaj jednak, że pomimo że jest to zdrowszy zamiennik, nadal jest dość kaloryczny, dlatego zaleca się jego umiarkowane spożycie. Dostępny na rynku syrop daktylowy należy traktować jako cukier dodany, dlatego zdecydowanie lepiej używać całych daktyli (ewentualnie zmiksowanych na papkę) niż wyekstrahowanego z nich cukru prostego. Pamiętajmy jednak, że daktyle mogą nadawać się nie tylko do potraw słodkich – świetnie sprawdzą się w połączeniu z ryżem, w gulaszach (np. w marokańskiej potrawie typu tagine) czy sałatkach.
Daktyle dla dzieci
Daktyle mogą być przekąską same w sobie, ale dzieci na pewno ucieszą również „kulki mocy”, czyli daktyle zblendowane z innymi bakaliami i np. kakao. Ciekawą przekąską mogą być też daktyle faszerowane, np. masłem orzechowym, twarogiem lub roztopioną czekoladą o zawartości 85% kakao. Wygodną formą może być też Bio Kaszka Orkiszowo-Owsiana z Kakao i Daktylami HELPA, która nadaje się zarówno jako baza do śniadania, ale także jako składnik naleśników, placków lub ciasta! Daktyle mogą być wprowadzane do diety od początku jej rozszerzania (około 6 miesiąca życia). Najważniejsze, aby zachować różnorodność produktów w diecie dzieci. Zachęcamy do wspólnego poznawania nowych składników.
Przepisy z daktylami dla dzieci i całej rodziny
Daktyle same w sobie mogą być częścią posiłku, ale mogą też osłodzić w zdrowszy sposób niektóre potrawy. Przedstawiamy kilka propozycji potraw z daktylami dla całej rodziny:
- Kulki mocy z daktyli - na podwieczorek
- Ciasteczka z daktylami - jako część II śniadania
- Kaszka kakaowa z owocami - idealna na śniadanie
- Pudding kakaowy z siemieniem i owocami - pomysł na śniadanie lub podwieczorek
Podsumowanie
Daktyle mogą być składnikiem zbilansowanej diety. Ich dodatek może w naturalny sposób osłodzić niektóre potrawy. Sprawdź możliwości daktyli, może sprawdzą się w Twojej kuchni.
Piśmiennictwo:
-
Kordi i wsp., 2017: Effect of Dates in Late Pregnancy on the Duration of Labor in Nulliparous Women. Iran J Nurs Midwifery Res., 2017, 22(5): 383–387.
-
Razali i wsp., 2017: Date fruit consumption at term: Effect on length of gestation, labour and delivery. J Obstet Gynaecol. 2017 Jul;37(5):595-600.
-
Al-Kuran I wsp., 2011:The effect of late pregnancy consumption of date fruit on labour and delivery. J Obstet Gynaecol. 2011;31(1):29-31
-
https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/168191/nutrients
-
Eid I wsp. 2015: Impact of palm date consumption on microbiota growth and large intestinal health: a randomised, controlled, cross-over, human intervention study. Br J Nutr. 2015 Oct 28;114(8):1226-36.
-
Mirghani i wsp., 2021: Dates fruits effects on blood glucose among patients with diabetes mellitus: A review and meta-analysis. Pak J Med Sci. 2021 Jul-Aug; 37(4): 1230–1236.
-
Alalwan I wsp.,m 2020: Effects of Daily Low-Dose Date Consumption on Glycemic Control, Lipid Profile, and Quality of Life in Adults with Pre- and Type 2 Diabetes: A Randomized Controlled Trial. Nutrients. 2020 Jan; 12(1): 217.
-
Subash I wsp., 2015: Diet rich in date palm fruits improves memory, learning and reduces beta amyloid in transgenic mouse model of Alzheimer's disease. J Ayurveda Integr Med. 2015 Apr-Jun; 6(2): 111–120.
-
Essa i wsp., 2016: Beneficial effects of date palm fruits on neurodegenerative diseases., Neural Regen Res. 2016 Jul; 11(7): 1071–1072.