Burak jest warzywem łatwodostępnym przez cały rok, tanim, smacznym i przede wszystkim – pełnym wartości odżywczych.
Dlaczego warto wprowadzać buraka do diety niemowlaka?
Burak jest źródłem cennych składników mineralnych, takich jak potas, wapń, magnez oraz witamin, takich jak witamina C oraz foliany. Swoje wartości zdrowotne zawdzięcza przede wszystkim barwnikom nadającym mu intensywny kolor (ciężko czyszczący się z dziecięcych twarzyczek i ubranek). Barwa buraczków to zasługa antocyjanów i flawonoidów. Jednym z lepiej poznanych antyoksydantów buraka jest betalaina o właściwościach przeciwbakteryjnych, przeciwwirusowych i przeciwutleniających. Uznaje się, że czerwony burak to jedno z warzyw o najsilniejszej sile antyoksydacyjnej! To czyni go świetnym składnikiem diety przeciwzapalnej, a jego spożycie można łączyć z prewencją wielu chorób, w tym m.in. miażdżycy, hipercholesterolemii, nadciśnienia tętniczego, niektórych nowotworów a także chorób związanych z wiekiem - co prawda rozszerzając dietę naszego malucha nie myślimy jeszcze o diecie przeciwstarzeniowej („anti-aging”), ale warto włączać go również do swojej diety, aby pozostać młodym rodzicem na dłużej. Buraki sprawdzą się z kolei w diecie dziecka cierpiącego na zaparcia. Jeśli je odpowiednio przygotujemy będą również odpowiednie w diecie lekkostrawnej.
Jaki jest mit na temat buraków?
Warto zdementować popularny mit o tym, że buraki chronią przed niedokrwistością. Buraki zawierają witaminę C i żelazo, ale niestety nie w ilości i formie, mogącej samodzielnie zapobiegać anemii. Burak powinien być elementem dobrze zbilansowanej, bogatej w żelazo diety i powinniśmy wprowadzać go do rodzinnego jadłospisu ze względu na szerokie działanie prozdrowotne, ale nie przeceniajmy jego roli w walce o prawidłową gospodarkę żelaza naszych pociech.
Co jeszcze warto wiedzieć?
Przy charakteryzacji buraka należy wymienić, że zawiera wysoką zawartość azotanów, które w przypadku dorosłych mogą nieść dużo korzyści zdrowotnych (np. poprawę zdolności wysiłkowych, czy działanie kardioprotekcyjne), ale u bardzo małych dzieci niesie ryzyko rozwoju methemoglobinemii (tzw. syndromu niebieskiego dziecka). Choroba ta polega na utlenieniu cząsteczki hemoglobiny i w konsekwencji utracie zdolności przenoszenia tlenu przez tę cząsteczkę. Przypadłość ta może mieć wiele przyczyn a jedną z nich jest duża zawartość azotanów i azotynów w żywności. Azotany zawarte w żywności kumulują się często w warzywach korzeniowych (jak seler, burak) lub zielonolistnych (jak szpinak czy sałata). Nie należy jednak eliminować tych produktów z diety dziecka, a jedynie pamiętać, aby nie podawać ich w bardzo dużej ilości dzieciom, które dopiero rozpoczynają rozszerzanie diety! Potencjał zdrowotny buraków jest ogromny, a opisywana przypadłość niezmiernie rzadka.
W oficjalnych rekomendacjach przyjmuje się, że buraki można podawać dzieciom od początku rozszerzania diety, czyli po skończonym 6 miesiącu życia. Warto oczywiście zadbać o to, aby wprowadzane do diety dziecka produkty były możliwie różnorodne. Korzystajmy, więc z całego bogactwa kolorowych warzyw!
Jak zatem bezpiecznie wprowadzać buraki do diety niemowlaka?
Po pierwsze, jak wszystkie nowe pokarmy, buraki wprowadzamy do diety w małych ilościach i bezpiecznej (chroniącej przed zadławieniem) formie. Można je po prostu piec lub gotować (choć moim zdaniem pieczone mają więcej smaku). Gotowe, miękkie buraki wystarczy pokroić w słupki lub plasterki i podać. Oczywiście można je również zblendować lub utrzeć na puree. Na początku wystarczy sam burak, z czasem można zacząć eksperymentować i doprawić go czosnkiem, sokiem z cytryny lub ziołami. Polecam podawać dzieciom warzywa tylko przygotowane na świeżo i ze względów mikrobiologicznych i higienicznych starać się ich nie przechowywać w formie już gotowego dania dłużej niż 12h. Nadmiar dania lepiej zamrozić na później. Pamiętajmy także, aby raz rozmrożonego dania nie zamrażać ponownie. Jeśli Twoje dziecko zapozna się już z burakiem, możesz zacząć podawać je jako element potraw, np. jako składnik gofrów, placków, naleśników czy kopytek, których podstawą mogą być kaszki Helpa lub mąka pełnoziarnista. Upieczone i starte warzywo dodać możemy do ciasta, dodatkowo nadając mu piękny, wyrazisty i zachęcający do spróbowania kolor. W tym celu można użyć zarówno buraków pieczonych lub gotowanych, startych na drobnej tarce, ale także mrożonych lub w postaci liofilizowanej (Bio Warzywne Różdżki Smaku). Ta ostatnia doskonale zachowuje zarówno buraczaną barwę jak i lekko słodki choć warzywny smak buraka, więc ciekawie komponuje się np. jako dodatek do kaszek lub jogurtów naturalnych. Pomysłów na dania z burakami jest naprawdę sporo. Można z nich zrobić zupkę krem, dodać je do ciasta, słodzonego daktylami, bananami i/lub jabłkiem. Oczywiście dzieciom warto podawać je również w formie surówki lub buraczków na ciepło – w wytrawnej formie (np. z siemieniem lnianym, papryką wędzoną, czosnkiem i odrobiną jogurtu) lub na słodko z dodatkiem jabłka lub gruszki. Możliwości podania tytułowego warzywa jest naprawdę sporo, warto eksperymentować i poszukiwać kolejnych dań, które polubi cała rodzina.
Jakie buraki kupować?
Buraki mają różne kolory i warto pokazywać tę różnorodność dzieciom – znajdziemy zarówno buraki w klasycznym purpurowym kolorze, jak i pomarańczowe czy żółte. Najczęściej jednak sięgajcie po buraczki klasyczne, których barwnikiem jest właśnie wspomniana wcześniej betanina. Kupuj buraki jak najświeższe, najlepiej nie przerośnięte, młode. Nie kieruj się zasadą im większy tym lepszy, ponieważ część bardzo dużych buraków, może osiągać swoje rozmiary w skutek intensywnego nawożenia. Dodatkowo te mniejsze sztuki są najczęściej delikatniejsze i bardziej słodkie w smaku. Jeśli masz taką możliwość wybieraj buraki z upraw ekologicznych.
Pomysły na dania z burakiem:
Podsumowanie
Warto zadbać o to, by na talerzu od samego początku rozszerzania diety było kolorowo. Pomogą nam w tym warzywa i owoce! Dzięki burakowi Wasze dania mogą stać się naturalnie różowe i wzbogacone o dodatkowe wartości odżywcze.
Bibliografia:
Chan, 2011: Vegetable-borne nitrate and nitrite and the risk of methaemoglobinaemia
Clifford i wsp., 2015: The Potential Benefits of Red Beetroot Supplementation in Health and Disease. Nutrients, 7(4), 2801–2822.
Ravichandran i wsp., 2013: Impact of processing of red beet on betalain content and antioxidant activity. Food research international, 50(2), 670-675.
Sanches-Echainz, 2001: Methemoglobinemia and consumption of vegetables in infants, 2001 Pediatrics. May;107(5):1024-8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11331681/
Cannata i wsp., 2020: The Dose Makes the Poison: A Case Report of Acquired Methemoglobinemia, Int J Environ Res Public Health. 2020 Mar 12;17(6):1845.
Giannikopoulou i wsp., 2021: The Blood Blues: Homemade Infant Food Might Be Dangerous! Thorac Cardiovasc Surg 2021; 69(S 02): S93-S117 https://www.thieme-connect.com/products/ejournals/html/10.1055/s-0041-1725915
Homemade Baby Food: The Danger of Nitrates: https://www.nationwidechildrens.org/family-resources-education/700childrens/2014/06/homemade-baby-food-the-danger-of-nitrates
Martin, 2021: Dietary Nitrates, Nitrites, and Food Safety: Risks Versus Benefits, Acta Scientific NUTRITIONAL HEALTH (ISSN:2582-1423) https://www.memphis.edu/healthsciences/pdfs/martin-asnh.pdf
